Rechercher dans ce blog

jeudi 3 avril 2014

mùa xuân đầu tiên



My hôm nay tôi nghe đi nghe li bài Mùa Xuân Đu Tiên ca Văn Cao.

Bài này tôi nghe và thích đã lâu, t ln đu tiên my chc năm v trước.

Nghe nhc thy hay, trước hết là âm điu. Sau đó là li l ý nghĩa bài ca.

Âm điu bài này th hin ngay t câu đu: Ri dt dìu mùa xuân theo én v. Suốt cả bài, nhạc điệu cứ quấn quýt mãi trong tám kí hiệu này thôi.

Còn về lời lẽ thì là cả một bài thơ đẹp. Với vài ba điệp khúc trong vắt, đơn sơ, thắm thiết.

Nhưng một hôm tôi bỗng giật mình, vì chợt thấy mình không hiểu gì nữa cả.

Ngay c cái nhan đ bài hát cũng tht l lùng. Sao li đu tiên?

Nghe tiếp:

Mùa bình thường mùa vui nay đã về
Mùa xuân mơ ước ấy đang đến đầu tiên

Thế nào là mùa bình thường? Thế nào là mùa vui? Sự thể gì đã xảy ra khiến cho: Mùa bình thường mùa vui nay đã về?

Mùa xuân của Văn Cao không có lá xanh hoa nở. Mà lại về cùng với khói bay trên sông, gà đang gáy trưa bên sôngmột trưa nắng vui.

A sau đây, nhạc sĩ thổ lộ cho ta biết đôi điều thầm kín:

Người mẹ nhìn đàn con nay đã về
Mùa xuân mơ ước ấy đang đến đầu tiên
Nước mắt trên vai anh, giọt sưởi ấm đôi vai anh
Niềm vui phút giây như đang long lanh

Bao nhiêu năm qua các con lưu lạc phương nào mà hôm nay mới trở về gặp mẹ? Từ ngày đàn con ra đi, tóc mẹ còn xanh, mẹ từng giờ mơ ước ngày đoàn tụ. Bây giờ tóc mẹ đã trắng như bông, ngày mơ ước ấy lần đầu tiên đang đến rồi chăng. Mùa xuân vui. Vui quá sức chịu đựng đến nỗi nước mắt rơi lã chã, sưởi ấm đôi vai người phiêu dạt.

Ôi, khoảnh khắc thiêng liêng!

Ôi giờ phút yêu quê hương làm sao trong xuân vui đầu tiên
Ôi giờ phút trong tay anh đầu tiên một cuộc đời êm ấm
Từ đây người biết quê người
Từ đây người biết thương người
Từ đây người biết yêu người

Tưởng như rõ ràng dễ hiểu quá rồi, phải không? Nhưng nghe đến đoạn sau cùng, tôi lại đâm ngờ:

Rồi dặt dìu mùa xuân theo én về
Mùa bình thường, mùa vui nay đã về
Mùa xuân mơ ước ấy xưa có về đâu
Với khói bay trên sông, gà đang gáy trưa bên sông
Một trưa nắng thôi hôm nay mênh mông.

Nhà thơ muốn nói gì với chúng ta khi viết: Mùa xuân mơ ước ấy xưa có về đâu?


Con người nghệ sĩ tài hoa ấy, bị trù dập gần suốt cả cuộc đời sau vụ Nhân Văn Giai Phẩm (1956), khi sáng tác bài Mùa Xuân Đầu Tiên này, năm 1976, muốn nhắc nhở điều gì với chúng ta?

Gần 40 năm đã trôi qua kể từ biến cố mùa xuân 30 tháng Tư năm 1975, càng lắng nghe bài nhạc của Văn Cao, tôi càng cảm nhận một tiếng buồn vô hạn, nức nở, khôn nguôi.

***

Phụ lục


Văn Cao (1923-1995)
 

Ri dt dìu mùa xuân theo én v
Mùa bình th
ường mùa vui nay đã v
Mùa xuân m
ơ ước y đang đến đu tiên
V
i khói bay trên sông, gà đang gáy trưa bên sông
M
t trưa nng vui cho bao tâm hn.

R
i dt dìu mùa xuân theo én v
Ng
ười m nhìn đàn con nay đã v
Mùa xuân m
ơ ước y đang đến đu tiên
N
ước mt trên vai anh, git sưởi m đôi vai anh
Ni
m vui phút giây như đang long lanh.




Ôi gi phút yêu quê hương làm sao trong xuân vui đu tiên.
Ôi gi
phút trong tay anh đu tiên mt cuc đi êm m.
T
đây người biết quê người
T
đây người biết thương người
T
đây người biết yêu người.

R
i dt dìu mùa xuân theo én v
Mùa bình th
ường, mùa vui nay đã v.
Mùa xuân m
ơ ước y xưa có v đâu
V
i khói bay trên sông, gà đang gáy trưa bên sông
M
t trưa nng thôi hôm nay mênh mông.

(1976)